🛑 मी ब्लॅंक झालो

🛑 मी ब्लॅंक झालो

          लहानपणापासून आपण कितीतरी वेळा ब्लॅंक झालो असणार. पण मोठेपणी ते लक्षात येते. ब्लॅंक होणे म्हणजे मन पूर्ण रिक्त होणे असा होतो. पण कधी कधी आपलं मन रिक्त होणं केव्हाही चांगलंच. ब्लॅंक होणे म्हणजे विसरून जाणे असाही अर्थ होतो. तोही बरोबरच आहे. घाबरुन बऱ्याचदा विसरण्याची शक्यता जास्त असते. अनेकांचे तसेच होत असेल. माझे तर अनेकदा तसे झाल्याचे मला चांगलेच आठवते आहे. 

          शाळेत परीक्षेला जाताना सर्व काही आठवत असते , पण पेपर हातात पडला की ब्लॅंक व्हायला होते. जे आठवत होते ते सगळे विस्मरणात जाते. नको ते आठवू लागते. हवे तेव्हा हवे ते आठवत का नाही ते समजण्याला मार्ग नसतो. अर्थात आपला आत्मविश्वास कमी असतो म्हणून असे होत असेल का ? म्हणजे आत्मविश्वास आला की सर्व आठवू लागेल असं आहे का ? तर तसेही होताना दिसत नाही. ज्यांच्याकडे आत्मविश्वास ठासून भरलेला असतो , तेही कधीना कधी ब्लॅंक झालेच असतील ना ? 

          भाषण करताना मोठ्या समुदायासमोर बोलायचे असते. त्यावेळी जे ठरवलेले असते , ते आठवतच नाही. मध्येच लिंक तुटते. बोलायचे असते ते कुठल्या कुठे विरुन जाते. कधी कधी मित्रांमध्ये बोलतानाही ब्लॅंक व्हायला होते. ते आपला असा काही पाणउतारा करतात की त्यापुढे आपणांस बोलता येत नाही. अर्थात त्यावेळी आपण ब्लॅंकच झालेले असतो. 

          डीएडच्या सराव पाठांनाही तसंच. तिथे तर मोजकंच बोलायचं असतं. तिथेही मध्येच ब्लॅंक व्हायला झालं आहे. हे ब्लॅंक होणं काही थांबणारी गोष्ट नाही. कधी आपण निरुत्तर होतो , आपला मेंदूच चालत नाही. तो बंड करु लागतो. त्याच्या भरवश्यावर सर्व चाललेलं असतं , तर तोच आपल्याला दगा देत असतो. समोरचे मस्त एन्जॉय करतात. कशी फजिती झाली !!! असा अविर्भाव आणतात. त्यांची अशी कधीतरी फजिती झालीच असेल ना , याचा ते विचार करताना दिसत नाहीत. 

          डीएडला असताना आमच्या दोन्ही वर्गाच्या म्हणजे ज्युनिअर आणि सिनिअरच्या मुलांनी मिळून एक एकांकिका केली होती. तिचे नाव होतं , " एक मेलेलं पोस्ट , त्याची जिवंत गोष्ट " त्यात आम्ही सात  , आठजण पात्रे होतो. सगळी पात्रे आमचे दिग्दर्शक प्रदिप मांजरेकर यांनी निवडली होती. त्यावेळी धनंजय क्लास म्हणजे आमच्या सरावाची जागा होती. वेळ मिळेल तसे आम्ही सर्व एकत्र येऊन एकांकिकेचा सराव करत होतो. कणकवलीतील नाथ पै एकांकिका स्पर्धेत भाग घेणं ही साधीसुधी गोष्ट नव्हती. पण प्रदिप मांजरेकर यांना कायम आव्हाने पेलण्याची सवय होती. त्यांनी आम्हाला सतत प्रभावित करत ठेवले होते. मंगेश लाड , प्रशांत बोभाटे , शेट्ये आणि असे काही मित्र त्यात भूमिका करणार होते. माझी भूमिका एका म्हाताऱ्याची होती. तालमीच्या वेळी मी माझा म्हातारा छान रंगवत असे. माझ्याकडे मोठी मोठी वाक्ये होती. ती मी चांगलीच पाठ केली होती. बालपणात चार , पाच बालनाट्ये केली होती. पण यावेळी जाणत्या रसिक प्रेक्षकांसमोर सादरीकरण करायचे म्हणजे मोठी कसरतच होती. 

          जसजशी एकांकिकेची तारीख जवळ येत होती , तशी पोटातील पोकळी वाढत चाललेली दिसत होती. ही पोकळी भीतीने भरु लागली होती. 

          मित्रांचे नाटक म्हणून वेशभूषा , रंगभूषा , केशभूषा करण्याची जबाबदारी सहदेव पालकरदादा याने घेतली होती. तो स्वतः एक आर्टिस्ट होता. हाडाचा शिक्षक होता. त्याला आमची रंगभूषा करणे सोपे होते. माझी म्हाताऱ्याची भूमिका असल्याने त्याने मला पांढरी मिशी लावली होती. मिशी चिकटवण्यासाठी त्याने कसलेसे लिक्विड लावले होते. ते लावल्यानंतर मिशी घट्ट चिकटली होती. पण मला बोलता येईना. मिशी अडकू लागली होती. बोलताना तोंड उघडताना त्रास व्हायला लागला होता. मी दादाला तसे सांगितले. दादा म्हणाला , " प्रवीण , घाबरु नकोस , तुला हळूहळू बोलायला येईल. बाहेर जाऊन बोलायचा सराव करत राहा. " त्याने सांगितल्याप्रमाणे मी आपला सराव करायला सुरुवात केली होती. थोडे थोडे जमूही लागले होते. 

          आता आमच्या एकांकिकेचा नंबर आला. नेपथ्यकारांनी अचूक नेपथ्य केले होते. प्रकाश योजना बरोबर होती. ध्वनी योजना हवा तिथे ध्वनी वाजवत होती. आमचा दोघांचा प्रवेश सुरुवातीलाच होता. प्रवेश झक्कास झाला. टाळ्या मिळाल्या. मी म्हाताऱ्यासारखा बोलत होतो. मस्त चेव येत होता. समोरचे प्रेक्षकही दिसू लागले होते. त्यातले काही ओळखीचेही होते. त्यांना बघून मला रंगमंचावरच घाम फुटला. माझे शब्द , माझी वाक्ये मला आठवेनाशी झाली. मीच म्हणालो , " भाऊ , मला आता पुढचे काही आठवत नाही , तूच काय ते बोल. त्यावेळी मी ब्लॅंक झालो होतो. समोरच्या पात्राने मला सांभाळून घेतले, आमचा प्रयोग यशस्वीपणे पूर्ण झाला. पुढची माझी सर्व स्वगते नीट पूर्ण झाली तरी सुरुवातीला मी ब्लॅंक झालो ही खंत होतीच. 

          हल्लीच मी एका नाटयोत्सवाला गेलो होतो. तेव्हाही एक कसलेला नाट्य अभिनेता मध्येच ब्लॅंक झाला होता. त्यावेळी त्याने रंगमंचावरूनच ते कबुलही केले होते.  त्यांचा अभिनय एवढा अफलातून होता की मी तर भारावूनच गेलो होतो. पण त्यांच्या ब्लॅंक झाल्यानंतरच्या विनम्रपणे सांगण्याबद्दल मी जास्त भारावून गेलो आणि मला माझे ब्लॅंक होणे आठवले. 

          आयुष्य हा एक रंगमंच आहे. त्यावर आपण आपल्या जीवनाचे नाट्य सादर करत असतो. ते करतानाही आपण अनेकदा ब्लॅंक होतो , कधी ते ब्लॅंक होणे आवश्यकही असते. पण कधी ब्लॅंक झाल्यामुळे आपणांस पुढील अनर्थांना तोंड देण्याची पाळी येते. प्रयत्नपूर्वक आपल्याला या ब्लॅंकच्या जागा भरता आल्या पाहिजेत. 

©️ प्रवीण अशितोष कुबलसर

( 9881471684 )