🔴 कुप्पम ज्ञानम खुप्पम : भाग १

🔴 कुप्पम ज्ञानम खुप्पम : भाग १

          कुप्पम येथील अगस्त्या इंटरनॅशनल फाऊंडेशन अंतर्गत प्रशिक्षणाचा पहिला दिवस अतिशय प्रेरणादायी ठरला. हे बघू की ते बघू असे प्रत्येकाला झाले होते. आदल्या दिवशीचा प्रवासाचा शीण कधीच निघून गेला होता. सगळीकडे वैज्ञानिक रचना दिसू लागल्या होत्या. 

          172 एकर जमिनीच्या मोठया प्रदेशात आमचं प्रशिक्षण सुरु झालं होतं. अगस्त्या फाऊंडेशनच्या रेखाचित्राने आकर्षित व्हायला झाले. त्यात मोबाईल लॅब , सायन्स सेंटर , सायन्स फेअर , लर्निंग मेथड्स , टिचर ट्रेनिंग , कॅम्पस इत्यादींचा उल्लेख करण्यात आला होता. म्हणजे हे सर्व आम्हाला चार दिवसांत बघायला मिळणार होते. 

          मानवता , आत्मविश्वास , कुतूहल या तीन गोष्टी नजरेसमोर ठेवून शिक्षण , संस्कार आणि संसार निर्माण करणं अगस्त्याला अतिशय गरजेचं वाटलं. 

          " आ , आहा आणि हाहा " या तीन शब्दांनी आश्चर्य , मनोरंजन आणि आता मला खरे काय ते समजल्याची भावना प्रगट होते. 

          ज्ञानरचना संकल्पना सांगणारा ज्ञानरचनावाद सगळीकडे ओसंडून वाहताना दिसत होता. " जाऊ तिथे शैक्षणिक वैज्ञानिक पाहू" असंच काही तिथलं शैक्षणिक वातावरण दिसत होतं. फुलपाखरांनी बागेत उडावं आणि पकडणाऱ्यांना हे पकडू की ते पकडू असं वाटावं असा प्रत्येकाच्या चेहऱ्यावर दिसणारा ' आहा आणि हाहा ' खूप काही सांगून जात होता. प्रत्येक गोष्टीत ज्ञानाची रचना कशी करावी याचे धडे प्रत्येकाच्या डोक्यात धडाधड आपटत होते. 

          दररोज सकाळी 7 वाजता राहत्या खोलीच्या तळमजल्यावर गरमागरम ग्रीन टी येत होता. चालत्या जमिनीवर पानांचे ठसे कोरलेले दिसत होते. प्रत्येक इमारतींची नियोजनपूर्वक बांधणी केलेली दिसून येत होती. या इमारतींना दिलेली नावेही आमचं लक्ष वेधून घेत होती. मल्लिका , नथीनी , रजनीगंधा अशी ती नावे होती. आम्ही नथीनीमध्ये राहत होतो. मल्लिकामध्ये जेवत होतो. प्रत्येक ठिकाणी दगडांचे आकार बनवून त्यातून वैशिष्टयपूर्ण आकार बनवलेले होते. फुलझाडे , शोभेची झाडे , औषधी झाडे सगळीकडे विखुरलेली होती. आम्हांला एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी जाण्यासाठी विशेष वाहतूक व्यवस्था करण्यात आली होती. 

          ट्रेनिंग सेंटरवर प्रवेशद्वारापाशी सुंदर दगडी  पार्श्वभूमी असलेला सेल्फी पॉईंट कमालीचा लक्षवेधी होता. तिथेच एक निरुपयोगी रबरी टायरपासून बनवलेला हत्ती शांतपणे आम्हांला पाहात आहे असे वाटत होते. गुरु शिष्य परंपरा सांगणारी उठावाची भित्तिचित्रे सेल्फी घेण्यास आकर्षित करणारी होती. ' जाऊ तिथे एक सेल्फी घेऊ ' असं प्रत्येकाला वाटत असतानाच त्यांच्याकडून सेल्फी घेण्याचा मोह आवरता येत नव्हता. पिण्यासाठी गरमागरम पाण्याचीही सोय अगस्त्याने केली होती. कोणत्याही प्रकारची गैरसोय होऊ नये याची त्यांनी घेतलेली काळजी उल्लेखनीय अशीच होती. दररोज दिले जाणारे बदलते जेवणाचे , नाश्त्याचे मेनू चविष्ट असेच. वर्गात कंटाळा न येणारी मार्गदर्शने म्हणजे आमच्यासाठी पर्वणीच. 

          प्रशिक्षण कक्षात पहिले पाऊल टाकताच एका मॉडेलवर प्रत्येकाची नजर फुलपाखरांसारखी भिरभिरली. त्यावर लिहिलं होतं , " Butterfly makes the world beautiful , Acharya Initiative makes Teaching beautiful. " याचा अर्थ असा आहे , " फुलपाखरं जसं आपलं जग सुंदर बनवतात , तसंच हे प्रशिक्षण शिक्षकांचं शिकवणं सुंदर बनवते. "

          सर्व शिक्षक प्रशिक्षण घेण्यासाठी आतुर झाले होते. स्वागत समारंभ संपन्न झाला. अगस्त्या टीमने फाऊंडेशनची संक्षिप्त ओळख करुन दिली. व्हिडीओ क्लीपचे सादरीकरण करण्यात आले. तज्ज्ञांनी आपली ओळख करुन दिली. त्यानंतर चार दिवसांत करावयाचे " डूज अँड डोंट्स " समजावून सांगण्यात आले. एका वर्गाचे तीन वर्गात विभाजन करण्यात आले. प्रत्येक वर्गाला वेगळी खोली देण्यात आली. आईस ब्रेकिंग उपक्रम घेऊन यलो , ग्रीन , रेड , ब्लू , व्हायलेट असे पाच ग्रुप बनवण्यात आले. प्रत्येक सदस्याने आपल्याला मिळालेल्या फुग्याला फुगवून त्या रंगाची वैशिष्ट्ये सांगितली. त्यासोबत आपला परिचय दिला. इथूनच ज्ञान रचनावाद सुरु झाला. 

          सुधाकर सर आणि विजयाशांतीमॅडम यांनी आमच्या वर्गाचा ताबा घेतला. इंग्रजीचा जास्तीत जास्त वापर आणि हिंदीचा आवश्यक वापर करत मार्गदर्शन सुरु झाले. पूर्वचाचणी घेण्यात आली. वर्ग कशाप्रकारे घेण्यात येणार ते स्पष्ट करण्यात आले. उद्दिष्टे सांगण्यात आली. त्यानंतर चहासाठी विश्रांती घेण्यात आली. 

          कागदी कपात ओतप्रोत पाणी भरुन त्यांवर येणाऱ्या ताणाचे निरीक्षण करण्यात आले. ड्रॉपरने हळूहळू पाण्याचे थेंब अलगद टाकताना पाण्याचा दंडगोलाकार पृष्ठभाग पाहता आला. त्यानंतर त्यात बॉल बेरिंग टाकण्यात आले. नव्यान्नव बॉल टाकेपर्यंत पाणी सांडले नाही हे विशेष होते. त्यामुळे दिसणे आणि प्रत्यक्ष असणे यांत फरक असतोच याची जाणीव झाली. शाळेतील मुलांकडून असे छोटे छोटे प्रयोग करुन घेतल्यास त्यांच्या मेंदूतील ज्ञानाची रचना अधिक दृढ होण्यास नक्कीच मदत होऊ शकते हे विश्वासही या प्रयोगाने सर्वांना दिला. 

          त्यानंतर भोजनासाठी ' मल्लिका ' येथे नेण्यात आले. सर्वांनी चवदार व गरमागरम भोजनाचा यथेच्छ आस्वाद घेतला. अगस्त्याने प्रत्येक शिक्षकाला एक पर्यावरणप्रेमी हँडबॅग भेट दिली. ती घेऊन फिरताना आपण विज्ञान गणित शिक्षक असल्याची अधिक जाणीव झाली. सात भौमितिक आकारांपासून एक एक वेगळी भौमितिक आकृती बनवण्यास शिकलो. आपणही विद्यार्थी बनलो आहोत आणि विद्यार्थी राहूनच आपल्याला आजन्म अध्ययन , अध्यापन करत राहायला हवे हा दृष्टीकोन निर्माण झाला. 

          सायंकाळी कला दालनात नेण्यात आले. मुलांनी बनवलेली अनेक हस्त कला प्रदर्शन रुपात मांडण्यात आल्या होत्या. त्या सर्वांना नीट बघण्यास वेळ पुरत नव्हता. हे सर्व कला कौशल्य डोळ्यात आणि मोबाईल कॅमेऱ्यात टिपण्याचे कार्य सातत्याने सुरुच होते. सुरु झालेला दिवस संपूच नये असे प्रत्येकालाच वाटत होते. 

          रात्रीच्या भोजनानंतर खोलीत गेल्यावर अंथरुणावर पडल्या पडल्या कधी झोप आली ते समजलेही नाही. 

©️ प्रवीण अशितोष कुबल ( 9881471684 )